Một trong những thông tin mà chủ đầu tư lẫn người mua nhà rất quan tâm, đó là đối tượng thụ hưởng của chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng cho nhà ở xã hội. Về vấn đề này, bà Hà Thu Giang – Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN thông tin, khách hàng phải đáp ứng điều kiện được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội, nhà ở công nhân và chung cư cũ theo quy định của pháp luật cũng như văn bản hướng dẫn của Bộ Xây dựng, đồng thời phải đáp ứng các điều kiện vay vốn của NHTM.

Có thể thấy, hiện nguồn vốn từ phía ngân hàng đã sẵn sàng, tiến độ giải ngân sẽ phụ thuộc vào danh sách, danh mục các dự án, điều kiện, đối tượng được Bộ Xây dựng phối hợp với các địa phương công bố trong thời gian tới.

Số lượng nhà ở xã hội đưa ra thị trường hiện nay rất khan hiếm. Thậm chí, gần 2 năm qua, một số địa phương không có dự án nhà ở xã hội mới nào. Ngay như ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh mới có một số dự án đã và dự kiến triển khai trong thời gian tới. Vì vậy, để hướng tới mục tiêu có 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030 giới chuyên môn cho rằng, cần sự phối hợp đồng bộ của rất nhiều chính sách, huy động vốn từ nhiều kênh khác nhau, không dồn hết gánh nặng lên kênh tín dụng ngân hàng. Trước mắt là việc giải quyết vướng mắc trong quy trình thủ tục, giấy tờ để thực hiện một dự án nhà ở xã hội.

Theo đánh giá của ông Lê Hoàng Châu, khâu quy trình thủ tục xây dựng hiện đang rất “nhiêu khê”, không tạo ra động lực cho các chủ đầu tư dự án. Cụ thể, trình tự thủ tục về đầu tư xây dựng, mua bán nhà ở xã hội rất phức tạp, kéo dài hơn so với nhà ở thương mại; quá trình xác định giá bán, cho thuê còn vướng mắc; chính sách ưu đãi cho nhà đầu tư nhà ở xã hội chưa hấp dẫn…

Luật sư Nguyễn Tiến Lập – Văn phòng luật sư NHQuang & cộng sự cho rằng, các địa phương phải có trách nhiệm công khai, giới thiệu quỹ đất đầu tư nhà ở xã hội cho các doanh nghiệp để nghiên cứu, đề xuất đầu tư; cân đối bố trí ngân sách địa phương để khuyến khích, ưu đãi thêm để kêu gọi các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển nhà ở xã hội trên phạm vi địa bàn.

“Để phát triển nhà ở xã hội, không chỉ trông chờ chính sách tín dụng, mà còn cần sự chung tay chính sách về ưu đãi thuế để khuyến khích các chủ doanh nghiệp sử dụng lao động kết hợp với doanh nghiệp xây dựng nhà ở cho công nhân”, ông Lập khuyến nghị.

Vấn đề nữa theo GS. Đặng Hùng Võ, hiện tại chính sách miễn tiền sử dụng đất cho dự án nhà ở xã hội đang tạo áp lực cho địa phương khi khối lượng đất cần cho dự án nhà ở xã hội tương đối lớn. Chính vì vậy, nhiều địa phương giao đất “khỉ ho cò gáy”, không đảm bảo cơ sở hạ tầng cho việc xây dựng nhà ở xã hội.

Do đó, GS. Đặng Hùng Võ đề xuất cần cân nhắc xem lại chính sách này, theo hướng giảm tiền sử dụng đất. Bởi thực tế, tác động của giá đất vào giá căn hộ chung cư nhà ở xã hội không nhiều, chỉ khoảng 10%. Mặt khác, với những khu đất giá trị cao, cần tính toán lấy tiền từ giá trị đất tăng thêm để phát triển nhà ở xã hội, từ đó giảm áp lực cho kênh tín dụng ngân hàng. Vì giá trị đất của khu vực có dự án đầu tư thường sẽ tăng lên rất nhiều lần.